Over het paleodieet

Eén van de populairste diëten van de afgelopen tien jaar is het paleodieet. Hoewel de grote hype weer voorbij is (een zekerheidje bij diëten) zijn er nog steeds groepjes mensen die met elkaar vinden dat het paleodieet het beste dieet is.
Ik behoor niet tot zo'n groepje, maar het is toch zeker een dieet wat een mooie inspiratiebron voor mijn leefwijze is. Waarom? Omdat het voedzame en onbewerkte producten de aandacht geeft. Weinig troep. Hoge voedingswaarde.
Maar paleodieetaanhangers zijn natuurlijk knettergek. Het paleodieet, voor de leken onder ons, gaat uit van een dieet op basis van wat onze 'voorouders' in het paleolithicum aten. In dat dieet was geen plaats voor graan, zuivel en bewerkte producten en aanhangers van het paleodieet zien de manier van eten (en soms zelfs een manier van leven) in deze periode als ‘het beste’ voor ons lichaam en gezondheid.

Veel mensen slaan door. Zul je altijd zien. Het paleodieet is het enige dat telt en meestal is dan ook direct crossfit de enige manier van bewegen. De twee levensovertuigingen hebben elkaar gevonden.

Maar er is een flink aantal kanttekeningen te plaatsen bij het dieet. Geholpen door het boek Paleofantasy van Marlene Zuk heb ik wat kanttekeningen op een rijtje gezet.

Menselijk egoïsme

Allereerst stelt Zuk dat het vreemd is om een bepaalde periode in de menselijke geschiedenis als ‘eindpunt’ te nemen in de evolutie. Een punt in de tijd waarop alles perfect en in harmonie is. Dat is nogal naïef en egoïstisch. Evolutie is niet continu en juist wel convergent. Ze schrijft:

Evolution is like a drunkard’s path.

En eigenlijk is het dus het pad van meerdere dronkenlappen. En daarnaast zijn er flink wat voorbeelden te vinden van zeer snelle evolutie, aldus Zuk. Er is dus niet één enkele holbewoner die we na willen doen. Het zijn er meer en op meerdere plekken in tijd en op de wereld. Dus niet alleen verre voorouder Hans in een tochtig Drentse toendra die denneappels en meervallen at, maar ook Juan onder de olijvenboom. Paleo is dus fantasie.

Zuivel

Neem zuivel of zoals de paloerakkers het noemen, duivel. Het is uit den boze in het paleodieet vanwege de simpele reden dat mensen in het paleolithicum geen zuivel aten en dronken. Maar Zuk legt uit dat nu, de tijd waarin we nu leven en de tijd die dus belangrijk is, meerdere bevolkingsgroepen het enzym lactase kunnen aanmaken om lactose (de zogenaamde grote boosdoener in melkproducten) te kunnen omzetten in bijvoorbeeld glucose. Het is dus niet zo dat we allemaal niet tegen zuivel kunnen. Er is een deel van de wereldbevolking die het wel kan omzetten.

Brood

Dan is er nog het vehikel brood, waarvoor in het paleodieet ook geen plaats is. Alhoewel, brood op basis van tarwe. Zuk legt uit dat er ten minste 30.000 jaar geleden al broodproducten gegeten werden en dat het Paleolithicum, of de steentijd, pas 20.000 jaar erna ten einde kwam met, hoe toepasselijk, de landbouwrevolutie.

Hoe je vlees op je bord krijgt

Een interessant deel van het boek gaat over de relatie tussen jagen, vlees en fitness. Want volgens de paleogedachte aten holbewoners nogal veel vlees. En omdat ze door middel van jagen dit vlees bemachtigden is dus een combinatie van cardiotraining (achter een zwijn aan rennen) en krachttraining (het zwijn in stukken hakken en terugbrengen naar het hol) de beste training. Het zwijn opeten is dan weer het beste dieet. Klinkt nogal wiedes.

Nu zijn er verschillende theorieën, maar volgens Zuk aten we als holbewoner niet zoveel vlees, en waren mannen niet zo belangrijk als kostwinner als we denken. Daarnaast joegen we met speren en pijl-en-boog. Dus renden we niet heel vaak achter dieren aan. En dan vonden vrouwen ook nog eens de meeste eiwitten in niet-dierlijke bronnen zoals fruit (waarvan wilde varianten heel anders zijn dan gecultiveerde). Er zijn nog meer theorieën over vroege menssoorten die pas als allerlaatste bij een karkas aan kwamen en enkel en alleen nog het beenmerg uit gekraakte beenderen konden slurpen.

Veelwijverij

Het paleodieet gaat niet in op sociale aspecten van het holbewonerschap, maar er zijn lieden die wel zo ver gaan door te stellen dat polygynie of veelwijverij natuurlijk is, of bij het paleo leven hoort. Dus dat mannen er niets aan kunnen doen dat ze niet monogaam zijn. Maar ook dat blijkt een klein beetje fantasie. Er zijn namelijk veel bewijzen dat monogamie, en zelfs polyandrie (meerdere mannen bij één vrouw) nogal lang in onze genen zit.

Nuancering

Marlene Zuk veegt niet de vloer aan met het paleodieet, maar brengt wat nuancering in de manier waarop mensen er zo sterk aan vasthouden. Er is niets mis met het leven op de manier zoals het paleodieet dat voorschrijft. Sterker nog: als je het vergelijkt met ons westerse dieet lijkt het me stukken gezonder. Daar is genoeg bewijs voor. De redenering en argumentatie is vaak scheef en meestal gebaseerd op een fantasie, met regels en geboden.

Mensen geloven erin omdat ze erin geloven. Dat zou overigens ook een goed argument kunnen zijn, maar dat is weer een andere discussie.